Deze website wordt
u aangeboden door Adri van Kooten, keurmeester gras-
en grote parkieten bij de NBvV
|
Home |
Samenvatting voeding |
|
|

Eivoer
|

Zaadmengsel grote
parkieten |
Kooi- en volièrevogels (ca. 300) |
Broedconditie en broedproces |
Fotogalerijen |
Vogelziekten |
Medicijnen |
Kweekproblemen |
Ziekenkooi |
Vogeldierenartsen |
Voeding |
Bouw en inrichting volière |
Tips van vogelliefhebbers |
Vogels - koude volière |
Vogels - warme volière |
Downloads |
Samenvatting voeding
Deze webpagina kan gezien worden als een
soort van samenvatting van alle afzonderlijke webpagina's over de voeding
op mijn vogelsite 'Vogelproblemen'.
Een goede voeding is van belang voor de gezondheid, groei,
ontwikkeling, prestatievermogen en het nageslacht van vogels.
De kweker/liefhebber zal dan ook op de hoogte moeten zijn van de eisen
die aan een goede voeding worden gesteld. Hij of zij is het immers die
de keuze van de voeding voor de vogels zal maken.
Een goede voeding is een voeding waarin, in de juiste hoeveelheden
alle stoffen voorkomen die het vogellichaam nodig heeft.
Een aantal voedingsstoffen zijn onontbeerlijk voor vogels. Het zijn
eiwitten, vetten, koolhydraten, water, mineralen en vitaminen.
Afhankelijk van de functie die deze voedingsstoffen in het lichaam
vervullen, worden ze onderscheiden in bouwstoffen, brandstoffen en
beschermende stoffen.
Bouwstoffen zijn stoffen die een vogel nodig heeft voor de opbouw,
wederopbouw en herstel van de weefsels en cellen van z'n lichaam. |
Kleurplaten |
Vogelanimaties |
Vogelmarkten |
Vogelparken |
Richtprijzen vogels |
Vogelgeluiden |
|
Erfelijkheidsleer vogels |
Links naar vogelwebsites |
Europese cultuurvogels |
Papegaai als huisdier - index |
Vogelwereld Curaçao |
|
|
Van de voedingsstoffen worden de eiwitten, mineralen en water gerekend
tot de bouwstoffen.
Brandstoffen zijn stoffen die een vogel onder andere nodig heeft voor
het in stand houden van z'n lichaamstemperatuur. Daarnaast leveren
brandstoffen de energie die nodig is voor spierarbeid, zoals
bijvoorbeeld voor het vliegen. Van de voedingsstoffen worden de
vetten, koolhydraten en eiwitten gerekend tot de brandstoffen.
Beschermende stoffen zijn stoffen die er voor zorgen dat alle
lichaamsprocessen goed kunnen verlopen. Van de voedingsstoffen worden
de vitaminen en mineralen gerekend tot de beschermende stoffen.
Beginnende bij de bouwstoffen zullen we als eerste de eiwitten
bespreken. Eiwitten zijn zeer groot en opgebouwd uit een groot aantal
kleine moleculen, de zogenaamde aminozuren. Doordat eiwitten zo groot
zijn moeten ze, alvorens ze in het vogellichaam kunnen worden
opgenomen, afgebroken worden tot de al eerder genoemde aminozuren.
Aminozuren kunnen namelijk wel zo in het vogellichaam worden
opgenomen.
Er zijn 29 verschillende soorten aminozuren bekend, waarmee een niet
te tellen hoeveelheid eiwitten kunnen worden opgebouwd. Eén en ander
is te vergelijken met de letters van het alfabet waarmee we immers een
oneindig aantal woorden kunnen samenstellen. Nadat de eiwitten in het
vogellichaam zijn afgebroken worden ze dus ook weer in het lichaam
opgebouwd. Er zijn echter 10 aminozuren, die het vogellichaam niet
zelf kan maken cq. kan opbouwen en die dus beslist in de voeding
aanwezig moeten zijn. Deze noodzakelijke aminozuren worden de
essentiële aminozuren genoemd. Een tijdelijk tekort aan één van deze
aminozuren zal de vorming van lichaamseiwit doen staken. Een blijvend
tekort zal uiteindelijk de dood van de vogel tot gevolg hebben.
De essentiële aminozuren zullen dus in het voer van vogels aanwezig
dienen te zijn.
Zaadmengsels, hoe goed ook samengesteld, kunnen de behoefte aan
essentiële aminozuren niet dekken.
Daarnaast is uit onderzoek gebleken, dat de hoeveelheid eiwit in de
voeding van zaad etende vogels, rond de 20% behoort te zijn. Een
mengsel van uitsluitend zaad geeft een hoeveelheid van ca. 15%,
hetgeen dus duidelijk onvoldoende is.
Toevoeging van extra eiwitten is dus noodzakelijk.
Dierlijke bronnen zijn rijker aan essentiële aminozuren dan
plantaardige.
Het is dus erg belangrijk dat een vogel ook dierlijke eiwitten tot z'n
beschikking heeft. In hun natuurlijk leefmilieu, zo hebben
onderzoekers vastgesteld, eten veel vogels regelmatig insecten.
Een menu van vlees, melk en eieren (eivoer!) zal dan ook een grote
hoeveelheid eiwitten (en essentiële aminozuren) opleveren.
Het dagelijks verstrekken van een goed krachtvoeder, waarin de
essentiële aminozuren in de juiste verhoudingen voorkomen, is een
goede manier om aan de eiwit behoefte van vogels tegemoet te komen.
Als tweede in de rij van bouwstoffen noemde ik de mineralen. Mineralen
komen in minimale hoeveelheden (sporenelementen) in het vogellichaam
voor.
Mineralen zijn betrokken bij verschillende levensprocessen van vogels.
Zo vormen ze bijvoorbeeld de bouwstenen voor verschillende enzymen en
hormonen.
Net als bij de aminozuren blijken er een aantal te zijn die voor het
leven van de grasparkiet van essentieel (noodzakelijk) belang zijn.
Ook hiervoor geldt dus dat een tijdelijk of blijvend tekort zal lijden
tot ziekte en of sterfte van een vogel. De dosering van minerale
sporenelementen dient uiterst nauwkeurig te geschieden waarbij als
regel geldt dat teveel even slecht is als te weinig.
Over het algemeen kan de mineralen behoefte van en vogel redelijk
gedekt worden door het verstrekken van in de handel aanwezige
vogelmineralen. Het is erg belangrijk om de vogelmineralen los in een
bakje te verstrekken en minimaal 1 x per week te "verversen". Omdat de
vogels slechts datgene opnemen wat ze nodig hebben lijkt het vaak
alsof er nog voldoende mineralen in het bakje aanwezig zijn. Dit is
echter een misvatting. Grasparkieten zijn erg selectief in het zoeken
van mineralen in het bakje, daarom kan het best zijn dat de mineralen
die ze op dat moment nodig hebben, er in een eerder stadium al door
hun zijn uitgehaald. Ik kan dan ook niet voldoende benadrukken om
vooral regelmatig (eens per week) nieuwe vogelmineralen te
verstrekken. Naast het verstrekken van vogelmineralen blijft het ook
belangrijk om natuurlijke produkten te verstrekken welke redelijke
hoeveelheden mineralen bevatten. Voorbeelden hiervan zijn: boerenkool,
andijvie, melkpoeder (kan bijvoorbeeld door het krachtvoer worden
gemengd), eigeel, tarwe, sepia en grit. Aan kant en klare
krachtvoeders zijn in de meeste gevallen ook mineralen toegevoegd.
Veelal staat dit aangegeven op de verpakking.
Bij het verstrekken van mineralen is een goede onderlinge verhouding
van belang. De belangrijkste mineralen worden in dit boek apart
besproken. Op de website 'Mineralen' staan de gewenste hoeveelheden,
die in de voeding van vogels moeten voorkomen, zoveel mogelijk
aangegeven.
Als derde in de rij van bouwstoffen noemde ik water. Water is
bijzonder belangrijk voor de grasparkiet. Zo bevatten bloed en spieren
van vogels respectievelijk 95% en 70-80% water. Iedere keer als
voedingsstoffen naar of van een lichaamscel vervoerd worden is water
het vervoermiddel. In bijna alle voedingsmiddelen is water aanwezig.
Bij verbranding van voedingsstoffen ontstaan, naast het vrijkomen van
energie, de verbrandingsproducten water en koolzuur. Het vrijgekomen
water is echter ontoereikend voor de totale water behoefte van vogels.
Extra water zal dan ook in de vorm van drinkwater moeten worden
opgenomen. Het drinkwater wat we verstrekken dient niet te koud te
zijn. De drinkbakjes moeten in ieder geval eens in de week
schoongemaakt worden en het water dient dagelijks ververst te worden.
Water blijkt namelijk één van de belangrijkste bronnen te zijn voor
wat betreft het veroorzaken van darminfecties bij vogels.
Zoals reeds eerder opgemerkt heeft het vogellichaam, naast bouwstoffen
ook brandstoffen nodig. In dit opzicht spelen de vetten een
belangrijke rol. Brandstoffen zijn o.a. nodig voor het op peil houden
van de lichaamstemperatuur
(42 °C.) en voor het leveren van spierarbeid van en vogel. De vetten
kunnen we naar hun bouw onderscheiden in verzadigde- en onverzadigde
vetzuren. De verzadigde vetzuren worden op hun beurt weer verdeeld in
vetzuren met lange koolstofketens en vetzuren met kortere
koolstofketens. De onverzadigde vetzuren worden verdeeld in
enkelvoudige onverzadigde vetzuren en meervoudige onverzadigde
vetzuren. Evenals bij de aminozuren en mineralen waarvan er een aantal
essentieel (noodzakelijk) zijn, zijn ook de meervoudige onverzadigde
vetzuren essentieel voor een vogel. De drie belangrijkste meervoudige
vetzuren zijn linolzuur, linoleenzuur en arachidonzuur. Gekiemd zaad
is rijk aan deze essentiële vetzuren. Het belang van het verstrekken
van gekiemd zaad aan vogels wordt hierdoor duidelijk.
Te veel vet in de voeding van de grasparkiet kan schadelijk zijn. Vet
remt namelijk de maagsapafscheiding, waardoor het voedsel langer in de
maag blijft. Dit veroorzaakt een verzadigingsgevoel bij vogels met het
gevolg dat geen ander voedsel meer wordt opgenomen. Tekorten aan
levensnoodzakelijke stoffen zullen hier uiteindelijk het gevolg van
kunnen zijn. Verstrek dus nooit meer vet dan strikt noodzakelijk is.
Naast de vetten zijn het vooral de koolhydraten die dienst doen als
energiebron. De koolhydraten in de voeding van vogels zijn in
hoofdzaak afkomstig van de planten. De voor de voeding belangrijkste
koolhydraten kunnen worden onderscheiden in de volgende groepen:
monosacchariden, disacchariden en polysacchariden.
Monosacchariden, zoals bijvoorbeeld glucose en fructose, zijn
enkelvoudige suikers, die zo in het lichaam van vogels kunnen worden
opgenomen. Disacchariden en polysacchariden kunnen daarentegen niet zo
maar in het lichaam van een vogel worden opgenomen. Zij moeten onder
invloed van enzymen, eerst gesplitst worden tot enkelvoudige suikers
die, zoals boven aangegeven, wel zo in het lichaam kunnen worden
opgenomen.
Een vogel moet een voldoende hoeveelheid koolhydraten via de voeding
binnen krijgen. Zaden, vruchten en groenvoer bevatten in voldoende
mate koolhydraten.
Naast het feit dat eiwitten gerekend worden tot de bouwstoffen spelen
ze ook een rol bij de energiebehoefte van vogels.
Dit is de reden waarom de eiwitten ook tot de brandstoffen worden
gerekend.
Na de groepen bouw- en brandstoffen blijft over de groep beschermende
stoffen. Naast de mineralen, die we ook rekenen tot de groep van
beschermende stoffen, zijn het vooral de vitaminen die een essentiële
(levensnoodzakelijke) rol spelen bij het gezond blijven van een vogel.
Vitaminen maken onderdeel uit van het natuurlijk voedsel.
Iedere vitamine heeft bij de lichaamsprocessen een vogel een eigen
specifieke taak. Evenals een tekort, kan ook een teveel aan vitaminen
in de voeding vogels schadelijk zijn, en afwijkingen veroorzaken. De
overwaardering die vele kwekers voor vitaminen hebben en die zich uit
in het overdadig gebruik van vitaminepreparaten levert dan ook voor
vogels het gevaar op van vitamine - vergiftiging(en).
Evenals bij de mineralen is bij het verstrekken van vitaminen een
goede onderlinge verhouding van belang. De belangrijkste vitaminen
zijn op de website over vitaminen apart besproken. Bij de bespreking
van deze vitaminen staan de gewenste hoeveelheden, die in de voeding
van vogels moeten voorkomen, zoveel mogelijk aangegeven.
De volgende producten zijn onder andere rijk aan één of meerdere
vitaminen: melk, melkpoeder, brood gedoopt in melk, eidooier,
kabeljauwlevertraan, gekiemde zaden, granen, zaden, sojameel, wortelen
en vruchten.
Voor alle duidelijkheid, bij de betreffende vitaminen, staat
aangegeven in welke product(en) ze voorkomen.
Na bovenstaande gelezen te hebben zal het u duidelijk zijn dat het
zelf samenstellen van een juiste voeding voor vogels de nodige zorg
vereist. Vogelzaden, zo heeft u kunnen lezen, zijn niet even rijk aan
eiwitten, vetten, koolhydraten, mineralen en vitaminen. Door
verschillende soorten zaden te mengen kan men een voer verkrijgen, dat
genoemde bestanddelen zoveel mogelijk in goede verhoudingen bevat.
Geen enkel zaadmengsel is echter in staat om de behoefte aan
aminozuren, mineralen, vitaminen en essentiële vetzuren van vogels te
dekken. Aan vogels in gevangenschap zullen dan ook extra aminozuren,
mineralen, vitaminen en essentiële vetzuren verstrekt moeten worden.
Voor wat betreft de vetzuren zou dit bijvoorbeeld kunnen door het
verstrekken van gekiemde zaden. Dierlijke eiwitten kunnen, i.v.m. de
behoefte aan essentiële aminozuren, aan de voeding van vogels worden
toegevoegd, door verstrekking van meelwormen, miere-eieren,
universeelvoer, krachtvoer en oud witbrood gedoopt in melk.
Mineralen kunnen worden gegeven in de vorm van grit en sepia alsmede
in de vorm van specifiek in de handel verkrijgbare vogelmineralen. Ook
zijn aan de meeste krachtvoeders mineralen toegevoegd. Mineralen in de
vorm van grit en/of vogelmineralen dienen minimaal 1 keer per week te
worden ververst (ook al lijkt er nog voldoende in het bakje te
zitten).
Vitaminen kunnen verstrekt worden door toevoeging van een goed
vitaminepreparaat aan het drinkwater (elke dag verversen!). In verband
met de behoefte aan de belangrijke vitaminen A en D3 wordt, door veel
kwekers, vaak (kabeljauw)levertraan aan het zaadmengsel toegevoegd
(4-5 druppels per kilo zaad; 12 uur in laten werken). Aan de meeste
krachtvoeders zijn vaak ook al de meest essentiële vitaminen
toegevoegd.
Op de website 'Vogelzaden' worden in totaal 10 zaden apart besproken.
Het betreft de zaden: boekweit, gierst-millet, haver, hennep,
negerzaad, padi (rijst), witzaad (kanariezaad), zonnebloempitten,
saffloorpitjes en lijnzaad.
Bij de bespreking van de zaden wordt o.a. ingegaan op:
- procentuele samenstelling naar de verschillende bestanddelen, zoals
ruw eiwit, ruw vet, koolhydraten.
- gehalte aan calcium en fosfor.
Bij het zelf samenstellen van een zaadmengsel, zal rekening gehouden
moeten worden met het aminozurenpatroon van de verschillende zaden.
Het aminozurenpatroon van de behandelde zaden, die weergegeven staat
op de website 'Eiwitten' kan u hierbij helpen.
Verder heeft u al kunnen lezen dat, alleen een zaadmengsel, de
behoefte aan aminozuren, mineralen, vitaminen en vetzuren niet kan
dekken. Hiervoor is het verstrekken van o.a. een krachtvoeder, waaraan
deze voedingsstoffen zijn toegevoegd, noodzakelijk.
Belangrijk hierbij is de vraag, in hoeverre de samenstelling van het
door u verstrekte krachtvoeder, overeenkomt met de gewenste behoefte
in de voeding van uw vogels. Om u hierbij te helpen staan op de
website 'Eiwitten' de gewenste concentraties (referentie-waarden) van
de betreffende voedingsstoffen in de voeding van vogels vermeld. U
zult begrijpen dat een dergelijke vergelijking alleen maar mogelijk
is, met een krachtvoeder waarbij op de verpakking een opgave is gedaan
van de samenstelling.
Mochten er voedingsstoffen in te lage concentraties in het
krachtvoeder voorkomen, of helemaal niet, dan zult u deze
voedingsstoffen in "natuurlijke vorm" moeten verstrekken. Bij de
verschillende apart behandelde voedingsstoffen staat zoveel mogelijk
aangegeven waarin ze voorkomen.
A. van Kooten
|
|