Erfelijkheidsleer - Deel 14 - Geslachtsgebonden factoren

- de ino-factor (albino en lutino)

- de opaline-factor

- de cinnamon-factor

- de bruinvleugel-factor

De mannelijke geslachtschromosomen, zo weet u nog, bestaan uit twee X-chromosomen en de pop heeft als geslachtschromosomen één X en één Y-chromosoom. Het bijzondere van geslachts-gebonden factoren is, dat deze liggen op het X-chromosoom, van zowel man als pop. Het Y-chromosoom van de pop daarentegen is "kaal" en kan daarom niet één van bovengenoemde factoren bezitten. Naast het feit dat de geslachtsgebonden factoren gekoppeld zijn aan het X-chromosoom vererven ze recessief.

Met deze kennis moet het voor u nu weer mogelijk zijn om, met behulp van het dambordsysteem, de uitkomsten te berekenen van paringen waarin deze geslachtsgebonden factoren een rol spelen. 

Als voorbeeld paren we een cinnamon man aan een normale pop.

Als voorbeeld hadden we echter even goed een albino-, lutino-, opaline- of bruinvleugelman kunnen nemen.

De man draagt in dit geval dus de cinnamon faktor op de beide X-chromosomen. Zou de man de cinnamon factor slechts op één X-chromosoom dragen dan zou de vogel de cinnamon factor immers niet zichtbaar, maar split bij zich dragen? De geslachtsgebonden factoren verervden immers recessief? 

In formule ziet de paring cinnamon man x normale pop er als volgt uit: 

We zien nu in de vakjes 1 en 2 , dat alle mannen uit deze paring split zijn voor de cinnamon factor. De vakjes 3 en 4 vertellen ons dat alle poppen uit deze combinatie cinnamon zijn!!

Uit bovenstaande paring blijkt iets heel belangrijks, namelijk dat een pop nooit split kan zijn voor een geslachtsgebonden factor.

In onderstaand schema staat de totale vererving van de cinnamon factor weergegeven.

      Man                                        Pop

1. Cinnamon             x                  Normaal

geeft:

50% split mannen en 50% cinnamon poppen

2. Split cinnamon      x               Cinnamon

geeft:

25% cinnamon mannen, 25% cinnamon poppen

25% split cinnamon mannen en 25% normale poppen

3. Cinnamon             x                Cinnamon

geeft:

50% cinnamon mannen en 50% cinnamon poppen

4. Split cinnamon      x               Normaal

geeft:

25% split mannen, 25% cinnamon poppen,

25% normale mannen en 25% normale poppen.   

De vererving van de andere geslachtsgebonden factoren (lutino, albino, opaline en bruinvleugel) is gelijk aan de cinnamon-factor. Als u in het bovenstaande schema in plaats van cinnamon, één van de overige geslachtsgebonden factoren invult, dan krijgt u voor de betreffende factor de juiste uitkomst. 

A. van Kooten