Erfelijkheidsleer - Deel 11 - Mutatie

Ingeval we te maken hebben met een gemuteerde factor, dus een erffactor die ten opzichte van de wildfactor veranderd is, dan laten we het + teken weg. Kijken we even terug naar ons voorbeeld dan schrijven we niet b+ maar b (b staat voor blauw).

Wanneer u zich nog even weer de reductiedeling voor de geest haalt dan weet u nog, dat bij het samensmelten van de geslachtscellen van man en pop tot zygote (= bevruchte eicel), chromosoom A van de man (altijd) samengaat met chromosoom A van de pop. Op deze manier vormen beide chromosomen dan weer een homologen chromosomenpaar, die weer tegenover elkaar komen te liggen. Op deze manier zal het jong dus zowel erfelijke eigenschappen van de man als van de pop in zich dragen. Dit is er de reden van dat we het lettersymbool van een kleurslag ook paarsgewijs aangeven. We doen dit op de manier zoals in het breukenstelsel de teller en noemer worden aangegeven, dus met een deelstreep tussen de beide letters.  Ik zal één en ander met een voorbeeld weergeven.

Als voorbeeld nemen we de kleurslag hemelsblauw, aangegeven met de kleine letter b.  Het + teken ontbreekt hier omdat we te maken hebben met een gemuteerde erffactor.

De officiële formule voor hemelsblauw schrijven we als

Kruisen we nu zo'n vogel aan een lichtgroene, dus de wildkleur, dan paren we in feite een vogel met een gemuteerde factor aan een vogel waarvan de overeenkomende factor niet gemuteerd is. In de verervingsformule, zo weet u nu, geven we dit aan met een plusteken (+). Paren we nu deze hemelsblauwe grasparkiet aan de lichtgroene grasparkiet, dan drukken we dit in symbolentaal als volgt uit:

Belangrijk om te weten is dat een mutatie van een erffactor meestal niet gelijktijdig optreedt bij beide erffactoren van het allelomorfe paar. Meestal treedt een mutatie alleen maar op bij één erffactor van zo'n paar. Allelomorfen, zo weet u nog, zijn erffactoren, die beiden op een overeenkomende plaats maar ieder in een andere chromosoom van het homologen chromosomenpaar liggen. Bij een mutatie van één factor van het paar schrijven we dan

Een dergelijke vogel noemen we een splitvogel. In de formule krijgt zo'n vogel maar één plusteken. Nemen we als voorbeeld een lichtgroene grasparkiet die split is voor blauw dan schrijven we dit in formule als:

In deze formule zien we dat b+ niet is gemuteerd maar haar allele (b) zonder plusteken (+) wel.

In "gewone schrijftaal" geven we bovenstaande splitvogels als volgt weer: lichtgroen/blauw.

U zult begrijpen dat een mutatie van een erffactor niet altijd tot uiting komt in de jonge vogels maar verborgen kan blijven. Van een mutatie merken we pas iets als dat een verandering in het uiterlijk van de vogel teweeg brengt.

Samenvattend:

Hebben we dus de erffactor b+ dan weten we dat we met een ongemuteerde factor, in dit geval de wildfactor lichtgroen, te maken hebben. Hebben we te maken met de erffactor b dan weten we dat we te maken hebben met een gemuteerde factor, in dit geval de gemuteerde factor blauw.   Hebben we te maken met de formule:

dan weten we dat we met b een ongemuteerde en een gemuteerde factor te maken hebben, in dit geval dus de ongemuteerde factor lichtgroen (b+) en de gemuteerde factor blauw (b). Omdat lichtgroen dominant is over blauw is deze vogel uiterlijk lichtgroen maar split voor blauw, wat we in "schrijftaal" dus weergeven als lichtgroen/blauw!

A. van Kooten