Bruinkoppapegaai  (Poicephalus cryptoxanthus)

Man en pop: de vogels zijn overwegend groen gekleurd. De kop en de nek zijn vuilbruin, naar de bovenzijde van de rug overgaand naar groen. De bevedering van borst, buik en onderstaartdekveren is lichtgroen, bij sommige vogels met een zwakblauwe waas. De onderzijde van de rug is lichtgroen. Delen van de vleugelbocht en de ondervleugeldekveren zijn geel. De handpennen hebben een blauwe buitenvlag en de veren aan de bovenzijde van de staart zijn olijfbruin met groene zomen en randen. De onderzijde van de staart is grijs net als de naakte oogring. De bovensnavel is grijs, aan de basis iets lichter. De ondersnavel is licht hoornkleurig. De iris is geel en de poten zijn grijs. De mannen zouden iets groter en forser zijn dan de poppen.

Poicephalus cryptoxanthus tanganyikae

Formaat: 22 cm.

Ringmaat: 7 mm.

Geslachtsonderscheid: tussen beide geslachten is weinig uiterlijk verschil.

Man en pop: als de nominaatvorm, maar de kleur van de kop is meer olijfbruin van kleur. De bevedering van het oordek laat een licht zilverachtige waas zien. De borst-, buik- en onderstaartbevedering is geelgroen. De bovenzijde van de rug is bijna helemaal groen met lichte veerzomen. De bevedering van de onderrug is geelgroen. De mannen zouden iets groter en forser zijn dan de poppen.

Herkomst en leefwijze

De nominaatvorm P. c. cryptoxanthus komt voor in het oosten van Zuid-Afrika, Zuid-Mozambique en Zuidoost-Zimbabwe. P. c. tanganyikae heeft zijn verspreidingsgebied in Mozambique, Zuid-Mali, Oost-Tanzania en het uiterste zuidoosten van Kenia. P. c. zanzibaricus komt voor op de Tanziaanse eilanden Zanzibar en Pemba.

Bruinkoppapegaaien leven zowel in gebieden met boombestanden als met hoog struikgewas. Verder omvat hun leefgebied wouden en mangrovebossen. Buiten de broedtijd komen ze paarsgewijs voor maar ook in kleine groepen van zes tot tien vogels. Hun voedsel bestaat in hoofdzaak uit zaden, bessen, vruchten, nectar en bloesems van de bomen waarin ze leven.

Voeding

De dagelijkse voeding voor bruinkoppapegaaien dient grofweg uit drie (gelijke) delen te bestaan en zou er als volgt uit kunnen zien:

-          een goed zaadmengsel voor papegaaien, waarin ook gekraakte walnoten, hazelnoten gegeven kunnen worden;

-         een mengsel van kiemzaad, eivoer en universeelvoer. Geef dit in een verhouding van 1:1:1. Nadat het kiemzaad is geweekt kunnen hier het eivoer en het universeelvoer door gemengd worden. Het eiwitpercentage van het krachtvoer moet ongeveer op 20% liggen. Omdat de meeste commerciële eivoeders dit eiwitgehalte niet halen is het verstandig dit aan te vullen. Dit kan door 250 gram gekookte (kool)vis of een eetlepel (volle) melkpoeder toe te voegen aan een kilo eivoer. Zolang er geen opgroeiende jongen zijn kan hier twee keer per week, ondanks dat de vogels er ook vrij over moeten kunnen beschikken, scherpe maagkiezel en oesterschelpengrit aan toegevoegd worden (een afgestreken theelepel per vogel). Ook sepia mag niet ontbreken;

-         een mengsel van fruit (appel, peer, sinaasappel, etc.), groenvoer (geraspte wortel, tomaat, witlof e.d.) en indien beschikbaar verschillende rijpe onkruiden. Ook gekookte of halfrijpe maïs wordt graag genuttigd.

Ook kan bijvoorbeeld twee keer per week een natgemaakt en uitgekneed snee bruinbrood gegeven worden. Vooral als er jongen zijn wordt hier graag van gegeten. Verder dienen de vogels dagelijks vers drinkwater aangeboden te krijgen waaraan zonodig eenmaal per week een multivitamine kan worden toegevoegd.

Huisvesting

Voor bruinkoppapegaaien is een volière met een minimale afmeting van 3 x 1 x 2 m en een, te verwarmen, nachtverblijf van bijvoorbeeld 1 x 1 x 1,80 m een goede huisvesting. Zorg ervoor dat de vogels niet aan het houtwerk kunnen komen. Uit eigen ervaring weet ik namelijk dat een uit hout bestaande huisvesting binnen de kortste keren "gesloopt" wordt. In praktische zin betekent dit dat ze het best gehuisvest kunnen worden in een metalen volière (bijvoorbeeld van ijzer of aluminium). Ook de eet- en drinkbakken dienen van metaal te zijn en zodanig geplaatst te worden dat de vogels ze niet kunnen omgooien.

Kweek

In gevangenschap broeden ze graag in een, in een donkere hoek weggehangen, broedblok met een afmeting van 22x22x40 cm en een invlieggat van 8 cm. Maar ook grotere broedblokken, b.v. 25x25x50 cm, worden vaak wel geaccepteerd. Verder is het aan te raden een controleluikje in de achter- of zijwand van het nestblok te maken.

Als nestmateriaal dient een mengsel van boshumus en houtspaanders in het blok te worden aangebracht. Ook is een dik stuk vermolmd hout wel geschikt. Dit wordt dan door de vogels geheel stuk geknaagd waardoor een prima bodembedekking in het nestblok ontstaat.

De meeste bruinkoppapegaaien zijn op een leeftijd van ongeveer drie jaar geslachtsrijp.

Het kweekseizoen begint meestal rond december. De pop legt gemiddeld drie tot vijf eieren. De broedduur bedraagt ongeveer 25 dagen. Bij de geboorte hebben de jongen een rozekleurige huid die bedekt is met grijze dons. Op een leeftijd van ongeveer 20 dagen moeten de jongen worden geringd. Ze worden in hoofdzaak door de pop gevoerd. Na ongeveer drie weken worden de eerste veerstoppels op het lichaam zichtbaar en na vier weken komen ook de kop- en staartpennen door. Twee weken later worden de veerstoppels op de borst zichtbaar. Op een leeftijd van ongeveer twee maanden vliegen ze uit om daarna nog regelmatig terug te keren in het nestblok.Het duurt dan nog zo'n vier weken alvorens de jongen zelfstandig zijn.

Er kan gedurende lange tijd plezier worden beleefd aan een goed broedkoppel. In gevangenschap kunnen Bruinkoppapegaaien namelijk gemakkelijk een leeftijd bereiken van ruim 30 jaar!

Bijzonderheden

Bruinkoppapegaaien zijn warmtebehoeftige vogels en kunnen beter niet beneden 10°C gehuisvest worden.

A. van Kooten